Financiële ontwikkelingen

De lasten zijn vanaf 2026 structureel € 1.420.000 hoger dan begroot, omdat er sprake is van meer en duurder verblijf bij kleinschalige woonvoorzieningen en het landelijk transitie-arrangement duurder uitvalt door extra prijsaanpassingen. We zien, ondanks het dempende effect van de verschillende maatregelen die we hebben genomen, een stijging in de intensiteit en complexiteit van jeugdhulptrajecten. 

De extra lasten zijn gebaseerd op de herziene kadernota 2026 van de GR dienst Gezondheid & Jeugd (het bedrag over 2025 volgt bij de 1e bestuursrapportage 2025). Bedragen en toelichtingen kunnen wijzigen als gevolg van de ontwerpbegroting 2026 van de GR dienst Gezondheid & Jeugd en de Dordtse zienswijzen op voornoemde P&C-documenten en de Meicirculaire 2025. Eventuele wijzigingen verwerken we in de begroting 2026. 
Ook zien we een stijging van het aantal kinderen met jeugdhulpgebruik. Als gevolg van inflatie is de gemeentelijke bijdrage aan de Serviceorganisatie Jeugd ZHZ geïndexeerd voor een bedrag van gestegen € 1.250.000. Hiervoor krijgen we via de Algemene Uitkering een vergoeding. Deze extra lasten zijn verantwoord onder het onderdeel indexaties. 

In de Perspectiefnota 2025 voorzagen we deze ontwikkeling en anticipeerden we hierop door het vormen van een stelpost vanaf 2026 van € 2.250.000. Deze stelpost laten we nu vrijvallen.

De lasten zijn vanaf 2026 structureel € 110.000 hoger dan begroot, omdat de extra inzet bij Leerplicht & Voortijdig Schoolverlaten niet meer verrekend kan worden met de reserve.  

Genoemde bedragen zijn gebaseerd op de gewijzigde Kadernota 2026 van de GR dienst Gezondheid & Jeugd. De formele bedragen volgen bij de 1e Bestuursrapportage 2025 en de ontwerpbegroting 2026 van de GR dienst Gezondheid & Jeugd. Bedragen en toelichtingen kunnen voorts wijzigen door Dordtse zienswijzen op voornoemde P&C-documenten, de Meicirculaire 2025 en bestuurlijke besluitvorming over de bestuursopdrachten bij Leerplicht & Voortijdig Schoolverlaten, Veilig Thuis en Meldpunt Zorg & Overlast. Eventuele wijzigingen verwerken we in de Begroting 2026.

De lasten zijn in 2025 € 745.000 hoger dan begroot, omdat de beoogde afbouw van bijstandsuitkeringen naar verwachting niet geheel wordt gerealiseerd en het gebruik van minimaregelingen en WMO-voorzieningen harder toeneemt dan verwacht.  

Voor de jaren 2026 en verder volgen we de bedragen genoemd in de conceptbegroting 2026 van de GR Sociaal. Afwijkend daarop houden we voor het minimabeleid de tijdelijke verruiming t/m 2026 op basis van het lokale politiek akkoord aan en hebben we in de zienswijze aan de GR Sociaal gevraagd hetzelfde te doen. In de conceptbegroting is, exclusief algemene prijsontwikkelingen, op diverse onderdelen sprake van (autonome) stijging van kosten. De kostenstijgingen zitten vooral op WMO-producten, maar ook op minimaregelingen, inburgering en Drechtwerk. Binnen de WMO stijgen de kosten van huishoudelijke ondersteuning door hogere instroom (vergrijzing en doorstroom vanuit maatschappelijke opvang) en hogere prijzen (boven de beschikbare 2,5% uit het accres gemeentefonds) als gevolg van een nieuwe aanbesteding en bekostigingssystematiek. Ook op vervoer zien we aanhoudende stijging van kosten. Bij minima is het gebruik van regelingen toegenomen, wat een van de doelen is, maar gaat gepaard met hogere kosten. Bij inburgering is sprake van hogere instroom. Tot slot zien we bij Drechtwerk dat de afbouw van de sociale werkvoorziening, zoals het rijk beoogd, nog niet zo hard gaat als gewenst. Dit resulteert in hogere lasten in 2026. 

Om de hogere kosten te drukken en bij te dragen aan de gemeentelijke financiële problematiek zijn ombuigingsmaatregelen vanuit de GR Sociaal in hun begroting opgenomen. Zo wordt o.a. ingezet op hogere uitstroom vanuit de Participatiewet, kostenbesparing op de huishoudelijke hulp door inzet van een wasservice en ‘WMO naar de voorkant’. Verder wordt getracht de kosten voor bijzondere bijstand voor beschermingsbewind te verlagen door de inzet van een "Serviceteam bewindvoering”. De beoogde besparingen op deze maatregelen nemen toe in de tijd, waardoor de nettobijdrage van de gemeente Dordrecht vanaf 2027 naar verwachting zal afnemen. Met deze maatregelen levert de GR Sociaal een bijdrage aan het verkleinen van het ravijn in de Dordtse begroting, doordat de gemeentelijke nettobijdrage op termijn daalt. Op deze ombuigingsmaatregelen zit echter een onzekerheidsmarge. Wij volgen daarom de haalbaarheid van de ombuigingsdoelen aan de hand van de realisatie nauwlettend en sturen hierop tijdig bij indien de situatie daarom vraagt.

Te veel mensen doen een beroep op professionele zorg waar dat niet per se hoeft. Door deze mensen met lichtere ondersteuning of via maatschappelijke organisaties te helpen, dalen de kosten en is professionele hulp beter beschikbaar en betaalbaar waar dat echt nodig is. Van wie het kan betalen, vragen we vaker een bijdrage. Bijvoorbeeld voor huishoudelijke hulp of scootmobielen. Met een deel van de besparingen creëert het college een Reserve Sociaal Fonds van (op termijn) € 1 miljoen. Dat geeft structureel ruimte om inwoners in kwetsbare posities te blijven ondersteunen. De manier waarop we deze reserve inzetten, wordt in 2026 verder uitgewerkt. Voor 2027 stellen wij € 330.000 beschikbaar oplopend tot € 1.000.000 in 2029.

Voor 2026 vragen we voor het herstel van het binnenklimaat voor de Nassauweg 200 (Essenhof) een krediet aan van € 615.000. Dit krediet is nodig omdat het binnenklimaat niet voldoet aan de eisen die gesteld zijn in het Bouwbesluit. De kapitaallasten bedragen vanaf 2027 structureel € 30.000. De herstelwerkzaamheden combineren we met verduurzaming en regulier onderhoud. Deze kosten kunnen we niet dekken vanuit de onderhoudsreserve, maar dekken we vanuit het verhogen van de tarieven in het kader van publieke zakelijkheid.

De bedragen voor indexaties op uitgaven en inkomsten zijn opgesplitst naar de programma's. Dit geeft inzicht de kostenstijgingen in ieder programma, c.q. wat er vanuit het programma aan extra inkomsten wordt gegenereerd door indexatie. Voorts laten we de centrale stelpost die betrekking heeft op deze indexatie voor 2026 vrijvallen ter dekking van deze prijsstijgingen.

Neutrale ontwikkelingen (enkel effect tussen en/of binnen programma's) zijn apart inzichtelijk gemaakt. Budget neutrale wijzigingen leiden op totaal begrotingsniveau per saldo niet tot resultaatafwijkingen op de baten of lasten. Voor saldo neutrale ontwikkelingen waar een reserve mee gemoeid is, is in het raadsvoorstel een beslispunt opgenomen. Ook is hiervoor een bijlage bij deze perspectiefnota opgenomen (bijlage 6) .

We faciliteren en subsidiëren 335 participatieplekken bij 32 Dordtse leerwerkbedrijven. Hier kunnen (kwetsbare) vrijwilligers onder begeleiding meedoen en onder andere op deze manier een betekenisvolle bijdrage leveren aan de samenleving. Daarnaast is sprake van arbeidsmatige en ontwikkeldagbesteding Wmo en zet de Gemeenschappelijke Regeling Sociaal (GRS) re-integratie instrumentarium in, in kader van de participatiewet. 

We kiezen ervoor om de dagbesteding af te bouwen via toeleiding naar participatieplekken én om re-integratie instrumenten niet in te zetten voor inwoners met een zeer grote afstand tot de arbeidsmarkt. Dit leidt tot een verlaging in de gemeentelijke bijdrage aan de GRS. Als alternatief breiden we het aantal participatieplekken uit, hetgeen kostenverhogend is. Per saldo levert dit echter een besparing op, omdat de participatieplekken een stuk goedkoper zijn.

We kiezen ervoor om wijkgericht aan te besteden voor Wmo. Door wijkgericht aan te besteden (en het inperken van de vrije keuze) kunnen aanbieders veel effectiever werken. We spelen zo beter in op de behoeften in een wijk en het is handig voor de planning (efficiëntere vervoersstromen). We kijken hiervoor naar een trapsgewijze invoering. De invoering hiervan moet via het Algemeen Bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling Sociaal en de Dienst Gezondheid & Jeugd lopen. Dordrecht gaat dus aan de slag om een meerderheid in de regio te organiseren.

We breiden de personele capaciteit en expertise bij de Essenhof uit. Momenteel zijn er veel aanvragen bij de Essenhof, maar is er onvoldoende personeel om aan alle vraag te voldoen. Door de uitbreiding kunnen de inkomsten per saldo stijgen.

We verhogen de tarieven voor het huren van buitensportaccommodaties (velden, atletiek e.d.) en binnensportaccommodaties (sport -en spelzalen). De verhoging van de tarieven heeft een positief effect op de huurinkomsten vanuit particuliere en commerciële gebruikers. We zien bijvoorbeeld dat particulieren uit regiogemeenten accommodaties in Dordrecht huren en willen de huurprijzen voor deze doelgroep vergelijkbaar maken met andere regiogemeenten.

We besparen op de kosten van communicatie-uitingen binnen het sociaal domein. Momenteel wordt geld uitgegeven aan verschillende communicatie-uitingen. Variërend van bewustwordingscampagnes, bijvoorbeeld tijdens speciale weken in het jaar (Week van de Opvoeding, Stoptober, Week van Respect), tot het opmaken van (publieksversies) van beleidsstukken. We willen op deze kosten besparen om twee redenen: 

• De lokale communicatie-uitingen hebben weinig effect (lees: worden weinig gelezen/gezien en brengen dus nauwelijks gedragsveranderingen teweeg bij inwoners), in het bijzonder bij inwoners in de meest kwetsbare situaties; 
• We zien het als taak van de landelijke overheid om bewustwordingscampagnes te ontwikkelen (à la Postbus 51).

De gemeente neemt deel aan de Brede Regeling Combinatiefuncties (BRC). Op dit moment wordt de regeling voor 40% door het Rijk bekostigt. De overige 60% wordt deels vanuit de algemene middelen van de gemeente, deels door andere rijksmiddelen (GALA, Preventie met gezag) en deels door partijen uit het maatschappelijk middenveld (o.a. onderwijs, sportbonden, verenigingen) bekostigt. Het Rijk gaat haar bijdrage naar verwachting met 10% korten vanaf 2026. Wij volgen deze korting, wat betekent dat we een bezuiniging van 10% op het gemeentelijke cofinancieringsdeel voor deze regeling doorvoeren.

Per 2026 stoppen wij met het organiseren van Sportuitblinkers en het Sportcongres. Sportuitblinkers is een jaarlijks sportfeest waar onze toptalenten worden geëerd en mooie verhalen worden gedeeld ter inspiratie voor iedereen. Prijzen worden uitgereikt door een jury voor grote sportieve prestaties. Sportcongres is het enige evenement waar clubbestuurders, vrijwilligers, commerciële en maatschappelijke sportondernemers met de gemeente Dordrecht samenkomen met als doel de Dordtse sportaanbieders te inspireren, te ontmoeten en te informeren.

We stellen een deel van het opgave budget binnen de Dienst Gezondheid & jeugd (DG&J) bij. De opgave Samen voor Gezond is één van de opgaven binnen de DG&J en we zien al een aantal jaar dat er budget overblijft op deze opgave. In de opgave worden velerlei gezondheid bevorderende activiteiten uitgevoerd door de GGD Zuid-Holland-Zuid. Ook zien we dat er jaarlijks budget overblijft op de lokale Impuls jeugd(hulp). Dit budget is bedoeld om flexibel in te zetten voor (preventieve) investeringen.

We bieden zorgaanbieders niet langer een opslag voor no shows in de jeugdhulp en zorgverlening vanuit de Wmo. We zien met enige regelmaat no shows en we streven ernaar aanbieders efficiënter te laten werken, omdat deze no shows leiden tot productiviteitsverlies. Door cliënten hier zelf verantwoordelijk voor te maken en hen hier zelf voor te laten betalen verwachten we een gedragsverandering en minder no shows. Door een lager aantal no shows kan de caseload bij aanbieders omhoog. In de tarieven die we momenteel betalen aan deze aanbieders zit een opslag voor no show, die we er dan uit halen. Het eventueel in rekening brengen van de no show kosten bij cliënten is aan de aanbieders (zoals bij tandarts, ziekenhuis en dergelijke).

We zetten met verschillende maatregelen in op normalisatie binnen het jeugdhulpvervoer en op de verantwoordelijkheid van ouders. Hiertoe passen we de verordening Jeugdhulp aan.  

Door weinig combinatiemogelijkheden in het jeugdhulpvervoer zijn er op dit moment veel soloritten (75% regionaal). Dit drukt zowel op de middelen als op het personeel (chauffeurs). Met deze maatregel proberen we deze druk terug te dringen.

We stoppen met het niet-wettelijke aanbod aan jeugdhulp en beperken ons tot het wettelijk minimum volgens de Jeugdwet. Bij de definitieve uitwerking van deze maatregel bekijken we de precieze mogelijkheden die de huidige wet- en regelgeving biedt.

We richten een algemene voorziening ‘huishoudelijke ondersteuning’ op waarbij we een eigen bijdrage vragen. Hiermee nemen we een voorschot op de invoering van de inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor maatwerkvoorzieningen die gepland staat voor 1 januari 2027. Bij deze algemene voorziening kijken we naar maatwerk of een tegemoetkoming voor kwetsbare inwoners en minima. Via de algemene voorziening bieden we vooral een alternatief voor de groep met lichte huishoudelijke ondersteuning, waarbij 2 uur per 2 weken ondersteuning afdoende is. Voor de algemene voorziening is een lichte toets afdoende. Bij een hogere behoefte kan alsnog een maatwerkvoorziening worden geboden via de Gemeenschappelijke Regeling Sociaal. 

Daar er in de maatwerkvoorziening een palet aan aanbieders is waaruit een inwoner kan kiezen, zal de algemene voorziening minder keuzevrijheid aanbieden. Het aanpassen van de diverse onderdelen van de Wmo naar een algemene voorziening kan tot een forse kostenstijging leiden voor inwoners. Op dit moment betalen mensen namelijk een eenmalig abonnementstarief van € 21 per maand ongeacht het aantal uren dat wordt geleverd.

We maken een algemene voorziening van de scootmobielen in bruikleen met een maandelijkse bijdrage. Indien inwoners in een complex van een woningcorporatie wonen zijn er deelscootmobielen beschikbaar, waarbij de maandelijkse bijdrage lager is. Inwoners met een scootmobiel kunnen binnen Dordrecht niet langer gebruik maken van de Drechthopper/Wijkhopper.

We zetten in op beschikkingsvrij dagbesteding. Bij deze vorm van dagbesteding geef je meer ruimte aan de inwoner om elkaar te ontmoeten. Dit verkleint de eenzaamheid en stimuleert onderlinge contacten. Een beschikkingsvrije dagbesteding brengt inwoners van verschillende niveaus en doelgroepen samen. Inwoners kunnen makkelijker op hun eigen kracht aan worden gesproken en kunnen elkaar ondersteunen. Je kunt de geïndiceerde doelgroep meer dan nu combineren met vrije inloop, participatie, welzijn en ontwikkelen naar werk. 

Uiteraard is niet iedere doelgroep makkelijk te mixen, dus hier zal aandacht voor zijn. Ook is er aandacht voor het doorbreken van stigma’s/labels van mensen met een beperking.

We bieden lichte vormen van individuele begeleiding (IB0 en IB1) als algemene voorziening aan. Het maakt de zorg laagdrempeliger, er kan een betere koppeling gelegd worden met het voorliggend veld en een efficiëntere inzet van onze middelen.

Op basis van inzichten van onze partners Stroomlijn Gemeenschappelijk Regeling Sociaal wijzigen we een aantal zaken in het Drechthopper aanbod:

• Waar mogelijk de Wijkhopper voorliggend maken aan Drechthopper voor korte ritten:  
  We zien dat ca. 80% van de doelgroep op jaarbasis minder dan 300 km reist met de Drechthopper. De Wijkhopper is beschikbaar voor inwoners die korte ritten willen boeken, alleen inwoners willen niet altijd gebruik maken van dit vervoersmiddel. Door het verplicht stellen van de Wijkhopper voor korte ritten verhogen we de efficiency van beide en besparen we kosten. De kosten van vervoer door de Wijkhopper zijn namelijk lager dan de Drechthopper. We houden hierbij rekening met inwoners die niet aan de voorwaarde criteria van de Wijkhopper voldoen (medische redenen – een rolstoel kan bijvoorbeeld niet mee bij de Wijkhopper).  
• Bundelen van ritten en verruimen van reserveringstijd:  
  We verruimen de reserveringstijd naar 24 uur vooraf (nu: minimaal 4 uur van tevoren), wat voordelen biedt bij de planning. Zo kunnen ritten met elkaar worden gebundeld, bijvoorbeeld naar de markt of woningboulevard, waardoor de Drechthopper meer mensen tegelijk vervoert. Ervaring uit het verleden toont aan dat er door het aanpassen van de reserveringstijd ca. 10% minder gebruik wordt gemaakt van de Drechthopper. 
• Tarief gelijk stellen aan OV-tarief:  
  Doordat het Drechthopper tarief (opstap €0 ,65, dal tarief €0,10 en spits € 0,18) op dit moment lager is dan het OV-tarief (opstap € 1,12 en km tarief € 0,20) worden inwoners met alleen een Drechthopperspas niet alleen gecompenseerd in hun mobiliteitsverlies, maar gaan zij er ook financieel op voorruit ten op zichten van hun situatie voorafgaand aan het mobiliteitsverlies. Verhoging van het tarief zou de inkomsten per rit verhogen en leidt mogelijk ook tot meer gebruik van het reguliere OV.

Door realistischer te begroten bij maatwerkvoorzieningen kunnen we "lucht" uit de begroting halen en naar verwachting € 700.000 te bezuinigen. Hiervan komt 35% ten goede aan de gemeente Dordrecht. Deze besparing is haalbaar tot 2029 daar de verwachting is dat het financiële voordeel als "voordeelgemeente" bij de herverdeling van middelen vervalt.

We starten met het doorbelasten van overhead op personele kosten aan de regiogemeenten op het dossier Beschermd wonen. Sinds de start van de centrumgemeente rol van Dordrecht in 2015 maakt de gemeente personele kosten voor het uitvoeren van deze rol. Tot voor kort belastte de gemeente Dordrecht de overhead op de personele kosten niet door aan de individuele gemeenten in de regio (Zwijndrecht, Alblasserdam, Papendrecht, Hardinxveld-Giessendam, Hendrik-Ido-Ambacht, Sliedrecht, Gorinchem en Molenlanden). We gaan met terugwerkende kracht per 2024 starten met het structureel doorbelasten van deze kosten op een percentage van 79% (het landelijk gemiddelde voor indirecte kosten).

We passen de urgentieregeling aangepaste woningen aan en zetten in op betere monitoring hiervan, zodat mindervalide woningen alleen aan mindervalide inwoners worden toegekend. In het huidige urgentie systeem worden nu nog te vaak aangepaste woningen toegewezen aan mensen die deze nodig niet nodig hebben. De valide inwoner gaat wonen in een woning geschikt voor de mindervalide inwoner. Door het beperkte aanbod mindervalide woningen grijpt de doelgroep mindervalide op deze momenten mis. De mindervalide inwoner woont daardoor nu te vaak in een ongeschikte woning en deze moet dan op kosten van de Wmo aangepast worden. Door de regeling aan te passen, besparen we op deze extra Wmo kosten.